راهبردهای مدیریت دانش در کتابخانه‌های علوم پزشکی
پروانه مدیرامانی، آموزشگر و رییس گروه اطلاع‌رسانی پزشکی، مدیریت منابع علمی و اطلاع‌رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد: دانش
به عنوان عنصری کلیدی در سازمان، نیازمند مدیریتی راهبردی است. مدیریت
راهبردی به عنوان مجموعه‌ای از تصمیم‌ها و اقدام‌های مربوطه تعریف می‌شود
که برای اجرای راهبرد‌هایی در راستای رسیدن به هدفهای سازمان طراحی
شده‌اند (پیرز و رابینسون[۱]، ۱۳۸۳، ص۵). راهبرد‌ها[۲]،
رویکردهایی با مقیاس وسیع و آینده‌نگر تصور می‌شوند، رویکردهایی که برای
تعامل با محیط رقابتی در جهت حرکت بهینه به سوی هدفهای سازمان تنظیم
شده‌اند (همان).
متیوز (۱۳۸۷، ص ۳۳) معتقد است که راهبرد‌ها برای این طراحی می‌شوند که
یک نهاد مانند کتابخانه را به سمت چشم‌اندازش حرکت دهند و فاصله موجود بین
جایگاه فعلی کتابخانه و جایگاهی که می‌خواهد در آینده داشته باشد را از بین
ببرند. بر پایه عقیده او، در راهبرد‌ها، انتخاب کردن مطرح است و اینکه
آگاهانه انتخاب کنیم تا متفاوت باشیم.
دانشگاه‌ها به‌عنوان سازمان‌هایی اجتماعی از دیرباز درگیر فعالیت‌های
مرتبط با کسب و شناسایی، خلق، انتقال و بکارگیری دانش و مدیریت آن بوده و
هستند. گر چه کتابخانه‌های دانشگاهی از پیاده‌سازی مدیریت دانش سود
می‌برند، اما برای افزایش کارایی و اثربخشی خدمات این نهاد‌ها باید
ویژگی‌های مدیریت دانش را شناخت و راهبردهای نظام مدیریت دانش را بر
پایه‌یک الگوی هماهنگ و کارا طراحی و اجرا نمود تا حداکثر عملکرد
کتابخانه‌ها در راستای دستیابی به اهداف محقق شود.آگاه نبودن از نوع
راهبردهای در حال اجرا و یا اهمیت ندادن به هماهنگی راهبردهای نظام
مدیریت دانش در هر یک ازکتابخانه‌های دانشگاهی می‌تواند یکی از دلایل عمده
اجرا نشدن کامل فعالیت‌های مدیریت دانش در این سازمان‌های دانش‌محور بشمار
آید.
با اعتقاد بر این که کتابخانه‌های مرکزی دانشگاههای علوم پزشکی کشور به
عنوان سازمان های خدماتی و انسان‌محوردردرون جامعه دانشگاهی، نقش مهم و
تاثیر‌گذاری را در زمینه اجرای مدیریت دانش ایفا می‌کنند، و نیز برپایه
بررسی های وضعیت موجود اجرای مدیریت دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی کشور،
دکتر مجتبی کفاشان کاخکی و همکاران در قالب یک طرح پژوهشی از سوی مدیریت
مرکز توسعه اطلاعات و انتشارات علمی وزارت بهداشت برآن شدند تا با توجه به
جایگاه کتابخانه‌ها به عنوان متولیان سازماندهی و مدیریت منابع دانشی و از
نماد‌های برتر مدیریت دانش در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور،
پژوهشی همه جانبه درکتابخانه‌های مرکزی دانشگاههای علوم پزشکی کشورانجام
دهند. مقاله منتج از این پژوهش گسترده در قالب یک مقاله پژوهشی در Journal
of Librarianship and Information Science در ماه May سال ۲۰۲۰ منتشر شد[۳].
زیربنای این پژوهش در کتابخانه های مورد مطالعه بر چهار دیدگاه استوار
بود: یک) الگوی مطلوب برای بررسی و ارزیابی میزان هماهنگی راهبردهای نظام
مدیریت دانش درمحیط کتابخانه‌های دانشگاهی دو) راهبردهای غالب نظام مدیریت
دانش و زیرنظامهای آن در کتابخانه‌های مورد مطالعه. سه) موجود بودن
هماهنگی بین راهبرد غالب نظام مدیریت دانش با راهبردهای غالب زیرنظامهای
آن و چهار) هماهنگی بین راهبردهای غالب زیرنظامهای مدیریت دانش با
یکدیگر.
یافته های این مقاله پژوهشی، نتیجه یک مطالعه دوساله در سطح ملی است و
در دو بخش عرضه شده است. بخش اول به طراحی مدل مفهومی و نظری تحقیق به
عنوان ابزاری برای ارزیابی همسویی راهبردهای عملکردی و عملیاتی مدیریت دانش
اختصاص دارد ودر بخش دوم به ارزیابی مدل طراحی شده پرداخته می شود. این
مدل مفهومی برای اولین باردرکتابخانه ها ومراکزاطلاع رسانی دانشگاههای علوم
پزشکی کشور درهمسویی باراهبردهای موردبررسی درمحیط واقعی کتابخانه ها
باتوجه به نتایج به دست آمده ازاین پژوهش معرفی و مورد استفاده قرار گرفت.
ازآنجائیکه مدیریت دانش می‌تواند به عنوان رویکردی برای توسعه خدمات
کتابخانه‌های دانشگاههای علوم پزشکی و نیز دستیابی به رسالت وهدف‌های آنها
به شمارآید، توجه به راهبردهای آن نیز نقش این مطالعه را در ارزش‌آفرینی
حرفه کتابداری واطلاع‌رسانی پزشکی در مدیریت کتابخانه‌های دانشگاهی مشخص
می‌کند. الگوی مفهومی پژوهش نیز می‌تواند مبنای بسیاری از پژوهش‌ها در
راستای توسعه تفکر راهبردی در انواع کتابخانه‌ها باشد.
مدیرامانی، پروانه (۱۳۹۹). « راهبردهای مدیریت دانش در کتابخانه‌های علوم پزشکی ». ستون مقاله های روز لیزنا: شماره ۵. ۱۹ اسفندماه ۱۳۹۹.
نظر دهید